Ο Νομός Θεσπρωτίας, ή Περιφερειακή Ενότητα Θεσπρωτίας, είναι ένας από τους 54 νομούς της Ελλάδας, ο βορειοδυτικότερος της ηπειρωτικής χώρας και πιο συγκεκριμένα ένας από τους τέσσερις νομούς της γεωγραφικής και διοικητικής περιφέρειας της Ηπείρου. Ανήκει στους ακριτικούς νομούς της χώρας.
Πρωτεύουσα του νομού είναι η Ηγουμενίτσα.
Η περιοχή του Νομού Θεσπρωτίας προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδος κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων το 1913 όταν ο ελληνικός στρατός απελευθέρωσε την περιοχή από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Αρχικά ολόκληρη η περιοχή υπάχθηκε στο Νομό Ιωαννίνων.
Το 1928 συγκροτήθηκε ο νομός Θεσπρωτίας από δυτικά τμήματα του νομού Ιωαννίνων και βόρεια τμήματα του νομού Πρεβέζης, λαμβάνοντας το αρχαίο ελληνικό όνομα του επώνυμου μυθικού ήρωα Θεσπρωτού.
Στην απογραφή του 1981 (πριν την εφαρμογή της διοικητικής διαίρεσης του σχεδίου Καποδίστρια), ο νομός Θεσπρωτίας περιελάμβανε 4 επαρχίες, 3 δήμους, 99 κοινότητες και 171 οικισμούς.
Στην αρχαιότητα η Θεσπρωτίς αποτελούσε χώρα των δυτικών παραλίων της αρχαίας Ηπείρου μεταξύ της Χαονίας, της Μολοσσίας και της Κασσώπης. Όρια αυτής ήταν προς Β. ο ποταμός Θύαμις, προς Ν. ο Αχέρων και προς Α. το όρος Ζάβροχο.
Ο Στράβων θεωρούσε και την Κασσωπαία τμήμα της Θεσπρωτίας, αν και είναι γνωστό από αρχαία νομίσματα ότι η Κασσωπαία αποτέλεσε για κάποιο διάστημα αυτόνομη πολιτεία.
Αν ληφθεί όμως υπόψη η γνώμη του Στράβωνα, όπως και άλλων συγγραφέων, που τοποθετούν τη Δωδώνη σ΄ αυτή τη χώρα, τότε θα πρέπει να εκλαμβάνεται ότι η Θεσπρωτία στην αρχαιότητα περιελάμβανε όλη την έκταση της περιοχής Σουλίου, τις πεδιάδες της Άρτας και της Πρέβεζας, μέχρι και τον Αμβρακικό κόλπο.
Μνεία των κατοίκων της κάνει επίσης και ο Όμηρος, αναφέροντας τον Βασιλέα αυτής τον Φείδωνα καθώς επίσης ο Ηρόδοτος και άλλοι μεταγενέστεροι.
Στη περίοδο της ακμής της η Θεσπρωτία περιελάμβανε εκτός από την Κασσωπαία και την Ελαιάτιδα, τη Δρυοπία, την Κεστρίνη της Χαονίας και την Αθαμανία (σημερινή Τζουμέρκα).
Ιστορικά επίσης υπήρξαν και τα πανέμορφα παράλιά της.
Πολιτική ιστορία
Διοικητικά η Θεσπρωτία χωριζόταν μέχρι το 1997 σε τέσσερις επαρχίες:
| Επαρχία | Έδρα Επαρχίας |
|---|---|
| Θυάμιδος | Ηγουμενίτσα |
| Μαργαριτίου | Μαργαρίτι |
| Σουλίου | Παραμυθιά |
| Φιλιατών | Φιλιάτες |
Πηγή κειμένου: Βικιπαίδεια